Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Başbakanı Vladimir Putin, İtalya Başbakanı Silvio Berlusconi'nin bir araya gelmesiyle birlikte, başbakanların bugüne kadar "hayır" dedikleri birçok enerji politikasında esnemeye gidildi.
Erdoğan, Samsun-Ceyhan için Rus petrolünün garantisini alırken, Putin ise Güney Akım için Türk karasularını kullanma iznini elde etti. Putin artık Avrupa'nın yanı sıra Türkiye üzerinden Ortadoğu'ya da gaz satacak. İtalya ise Rusya-Türkiye arasındaki işbirliği ile bu ülkelerle birlikte yer aldığı projelerde kendi konumunu güçlendirdi.
Bu sonuçtan ise başta Ciner, Çalık ve Aksa grupları olmak üzere özel sektör şirketleri ile Gazprom, Rosneft gibi Rus şirketler galip çıktı. Nükleerdeki işbirliği anlaşmaları Ciner grubu için Ruslarla birlikte nükleer ihalesini almakta umut ışığı oldu. Çalık Holding, Samsun-Ceyhan ve Güney Akım Projelerindeki politika esnekliği ile yıllardır beklettiği projeyi hayata geçirerek önemli ticari kazanımlar elde edecek.
Aksa Grubu ise Gazprom'un Türkiye'deki faaliyetlerindeki tek ortağı olacak ve doğalgaz faaliyetlerinde daha güçlenecek. Ancak uzun vadede Türkiye, Rusya'ya olan bağımlılığının daha da artacak olması nedeniyle bazı sorunlarla karşı karşıya kalacak.
KİM, NE KAZANDI?
Çalık Holding Başkanı Ahmet Çalık
"Petrol hattını inşa edecek"
Samsun-Ceyhan Projesi'nin hayata geçirilmesinin önündeki en büyük engel olan tedarik, yani hattın içini dolduracak petrol bulunamama sorunu çözüldü. Çalık, Rus petrolünü Türkiye üzerinden dünya pazarına ulaştıracak hattı inşa edip işleterek büyük kazançlar elde edecek.
Ciner Holding Başkanı Turgay Ciner
"Nükleer ihalesini almaya çok yakın"
Nükleer işbirliği alanındaki işbirliği anlaşmaları, nükleer santral ihalesinin Ciner-Rus ortaklığına verilmesine umut oldu. Rusların fiyat teklifini 10 cent civarına indirmesi, nükleer şirketinde kamu payına yer verilmesi şartları da kabul görürse tek teklifli yarışma Ciner grubunun lehine sonuçlanacak.
Aksa Holding Başkanı Cemil Kazancı
"Gazprom'un ticaret ortağı olacak"
Gazprom ile Ceyhan'da LNG terminali kuracak. Böylece Gazprom'un gaz ticaretine de ortak olacak. İstanbul ve Ankara doğalgaz dağıtım şirketlerinin özelleştirme ihalelerine doğalgaz kaynağı bol olan Gazprom gibi güçlü bir ortak ile girecek. Ayrıca doğalgaz dağıtımını yaptığı 23 bölgenin gaz tedarikini Gazprom aracılığı ile sağlayarak maliyetleri düşürecek.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan
Enerjide Türkiye'nin konumunu güçlendirdi!
2011'da süresi biten 6 milyar metreküplük Rus gazının alımına devam edileceğine yönelik garantiyi aldı ve böylece arz güvenliğine önemli katkı sağladı. Ancak şimdi bu gazı özel sektör mü yoksa BOTAŞ mı getirecek sorusuna yanıt aranacak. Hükümetin bu gazı özel sektörün ithal etmesini düşündüğü öğrenildi. Hangi şirketin bu gazı getireceği ise henüz belli değil!
Erdoğan, birçok transit boru hattı projesinde Türkiye'nin konumunu güçlendirecek kararlara imza attı. Mavi Akım hattı transit boru hattı konumuna gelecek. Samsun-Ceyhan ile Ceyhan'ın enerji merkezi olma iddiası güçlenecek ve Boğazlar'dan tanker geçişi önlenecek. Türkiye hem doğalgaz hem de petrol için önemli bir geçiş ülkesi olacak. Ancak Erdoğan'ın şimdi de bu projelerde sadece geçiş ülkesi olmayıp ticaret ortağı da olmak için görüşmeler yapması gerekecek.
Rusya Başbakanı Vladimir Putin
Rusya, Ortadoğu'ya da gaz satabilecek!
Güney Akım Projesi'nin önündeki mevcut en önemli problemi çözerek ülkesine döndü. Putin, Ukrayna'yı by-pass için Güney Akım Projesi'ni hayata geçirmek istedi ama maliyet ve güzergâh engeli ile karşılaştı. Türkiye'nin karasularını kullanma izni ile proje amacına ulaşacak ve maliyeti ise önemli ölçüde azalacak. Nabucco Projesi'nin gündemde olduğu bir zamanda Mavi Akım hattını güçlendirecek kararlara imza attı. Rusya artık Avrupa pazarının yanı sıra Türkiye üzerinden Ortadoğu bölgesine de gaz satacak.
İtalya Başbakanı Silvio Berlusconi
Projelerde elini sağlamlaştırdı!
Rusya-Türkiye arasındaki ilişkilerin güçlenmesiyle birlikte yer aldığı enerji projelerinde ülkesinin konumunu güçlendirdi. Ayrıca Türkiye-Yunanistan doğalgaz hattını İtalya'ya indirecek olan ITGI Projesi kapsamında istediği Azeri gazını henüz alamayan İtalya, bu hattın Mavi Akım'a bağlanmasını istiyor. Böylece en azından Rus gazını garanti altına almış ve projeyi güçlendirmiş olacak.
"BOTAŞ"
Yeraltı depolama tesisine kavuşacak..
Nabucco 2015 yılında hayata geçecek ama az bir miktarla başlayacak. Yani Türkiye'nin arz güvenliğine katkısı sınırlı olacak. 2011 yılındaki anlaşmanın devamının sağlanmasıyla, 2011-2015 dönemindeki bu kritik 4 yılda arz güvenliği konusunda önemli bir kazanım aldı. Ruslarla yeraltı depolama tesisi inşa edecek. Böylece artık BOTAŞ kış aylarında gaz kesintisi yaşandığı dönemdeki eleştirilerle karşılaşmayacak.
"Gazprom"
Türk piyasasına direkt gaz verebilecek!
Gazprom'a Türk doğalgaz dağıtım pazarının kapıları Aksa ile birlikte açılacak. Türkiye'de gaz dağıtabilecek ve aynı zamanda doğalgaz piyasasına BOTAŞ olmadan direk gaz verebilecek. Gazprom, Türk doğalgaz pazarında Aksa gibi Türkiye'nin 23 bölgesine gaz dağıtan bir şirketle girerek, güçlü bir konumda olacak.
"Türkiye'yi gelecekte bekleyen sorunlar"
Türkiye, zirveden mutlu ayrılsa da uzun vadede bazı sorunlarla yüz yüze kalacak. Öncelikle nükleer ihalesinde Rusların indirimli fiyat teklifini kabul etmeye bir adım daha yaklaşan Türkiye, gelecekte bu yarışmanın metodolojisi nedeniyle daha çok tartışılacak. İhale şartnamesinde pazarlık maddesi bulunmamasına rağmen Rusya ile pazarlık devam ediyor. Üstelik yarışma sadece tek teklifle sonuçlanmış olacak. Oysa, Türkiye daha önce enerji alanında açtığı bazı uluslararası ihaleleri tek teklif gelmesi nedeniyle iptal etmişti.
Bununla birlikte, Rusya ile enerji pazarında birçok ortak enerji projeleri hayata geçirilecek. Avrupa, Gazprom'u kendi dağıtım faaliyetlerine sokmakta çekinceli yaklaşırken, Türkiye bu konuda Gazprom'un önünü açtı. Gazprom şimdi İstanbul ve Ankara gibi büyük illerin doğalgaz dağıtım faaliyetine talip bulunuyor. Böylece hem Türkiye'nin önemli ölçüde gaz tedarikini sağlayacak hem de dağıtım faaliyetlerine dahil olarak bir tekel konumuna gelebilecek. Bu da Rusya'ya bağımlılığı daha da artıracak.
Bu bağımlılık ise gelecek yıllarda iki ülke arasındaki diplomaside Türkiye'nin elini zayıflatabilecek. Türkiye'nin bu olumsuzlukları gidermek için transit boru hattı projelerinde sadece geçiş ülkesi değil, ticaret ortağı da olmak için pazarlık yapması şart olacak.
(Begüm Gürsoy/Referans)
