Amerika'nın kredi notunun kırılması üzerine piyasalarda yaşanan depremin ardından dün yaralar sarılmaya başladı. Sabah saatlerinde seansa büyük düşüşle başlayan Amerikan borsaları günü yüzde 4 ve üzerinde büyük yükselişlerle kapattı. ABD borsalarının değişiminde ABD Merkez Bankası'nın (FED) öğleden sonra yaptığı toplantı etkili oldu. Önceki gün yüzde 7,08'lik düşüşle büyük şok yaşayan İstanbul Borsası ve Avrupa borsaları önceki günün tedirginliğini üzerinden attı. İstanbul Borsası, ikinci seansta kayıplarını telafi ederken, günü yüzde 1,30'luk artışla 52 bin 961 puandan tamamladı. Döviz cephesinde de dün yukarı yönlü hareketler vardı. Dolar 1,79 lirayı görürken, çeyrek altın 165 liraya çıkarak yine rekor kırdı.
ABD vadeli hisse senedi piyasalarının artıya dönmesinin yanı sıra ucuz fiyatlardan alım yapan yatırımcılar borsanın yükselişe geçmesini sağladı. Ancak Avrupa borsalarında yaşanan düşüşle birlikte İMKB'de artış kısa sürdü ve endeks hızla geriledi. Avrupa borsalarında artan satışlar ve İMKB'deki yerli oyuncuların kredili pozisyonlarını kapatma eğilimiyle baskılanan İMKB'de düşüş yüzde 4'ün üzerine çıktı ve 50 bin seviyesinin altına inerek Şubat 2010'dan bu yana en düşük seviyesine geriledi. Endeks ilk seansta en düşük 49 bin 492 puana kadar geriledi. İlk seansı yüzde 3,47 düşüşle 50 bin 469 puandan tamamlayan endeks, ABD Merkez Bankası'nın (FED) yapacağı toplantının oluşturduğu iyimserlikle Avrupa borsalarının pozitife dönmesinin ardından ikinci seansta toparlandı. Kapanışa doğru artan tepki alımları endeksi gün sonunda yüzde 1,30'luk artışla 52 bin 961 puana taşıdı.
Not indiriminin ardından sert satışların hakim olduğu piyasalar, FED'in teşvik planına işaret edebileceği beklentisiyle, bankanın açıklamalarına odaklandı. Ancak analistler, FED'in elinde fazla seçenek kalmadığı görüşünde. Ekonomistlerin büyük bir kısmı FED'in yapacağı toplantıda üçüncü bir parasal teşvik kararını alacağını düşünürken, bazıları piyasaları rahatlatacak kararın 20 Eylül toplantısında alınacağını söylüyor. Goldman Sachs'ın CEO'su Jim o'Neill de FED'in teşvik paketi açıklamasını beklemediğini ifade ederken, Harvard Üniversitesi profesörlerinden Keneth Rogoff, FED'in üçüncü tur varlık satın alımına gideceğini söyledi. BNP Paribas yayımladığı notta, "Şu andaki durumu, son haftalarda oluşan hızlı, kapsamlı ve beklenmedik bir güven kaybı olarak nitelemek mümkün." dedi. Pazartesi günü itibarıyla sekiz günlük borsa kayıpları küresel ölçekte yatırımcıların 3,8 milyar dolarını eritti ve yatırımcıları, daha güvenli olduğu için İsviçre Frangı, Japon Yeni ve altına yöneltti.
Tekstil Menkul Değerler Araştırma Yönetmen Yardımcısı Erdem Kayli, "Bizdeki düşüşün Avrupa'dan daha fazla olmasının tek sebebi, kredili pozisyonların kapatılması olabilir. Pozisyon açarken sabit varlığı teminat gösterebiliyorlar. Ancak endeks düşünce ek teminat istiyorlar. Bunu karşılayamayınca da satmak zorunda kalıyorlar." şeklinde özetledi.
Merkez 70 milyon dolar sattı
Öte yandan Merkez Bankası (TCMB), döviz satım ihalesinde 135 milyon dolarlık teklifin 70 milyon dolarını karşıladı. İhalede oluşan en yüksek, en düşük ve ortalama fiyatlar sırasıyla 1,7610, 1,7571 ve 1,7594 lira oldu. TCMB'nin döviz satım ihalelerine başladığı 5 Ağustos'tan bu yana sattığı tutar 180 milyon dolar oldu. Bu arada Türkiye'nin 5 yıllık borcunu iflasa karşı sigortalamanın maliyetini gösteren CDS'ler 254 baz puana yükselerek Ekim 2009'dan beri en yüksek seviyeye ulaştıktan sonra yükselişini sürdürdü.
Küresel piyasalarda düşüş sürerken dolar içeride yükselmeye devam etti. Önceki günü 1,76 liranın üzerinde tamamlayan dolar dün güne 1,79'un üzerinde başladı. Dolar serbest piyasada 1,7920 TL'ye kadar çıktı. ABD vadeli hisse senedi piyasalarının artıya geçmesi sonrası kur 1,76'ya geriledi. Gün sonunda ise dolar 1,7650 lira oldu.
İŞKUR 165 milyon dolar sattı!
İŞKUR Genel Müdürü Kemal Biçerli, İşsizlik Sigortası Fonu'ndan son iki günde yaklaşık 165 milyon dolarlık döviz satışı yapıldığını, bunun Merkez Bankası'nın isteği doğrultusunda değil, fonun kârlılığının korunması amacıyla gerçekleştirildiğini söyledi. Biçerli, Fon'un kârlılığı korumak için zaman zaman ekonomik konjonktürü de takip ederek döviz satışı yaptıklarını kaydetti. Döviz satışına İŞKUR Yönetim Kurulu'nun karar verdiğini vurgulayan Biçerli, "Kamuoyunda bu Merkez Bankası'nın desteklenmesi gibi algılanıyor. Merkez Bankası'nın isteği doğrultusunda böyle bir olay olmamıştır." diye konuştu. Biçerli, döviz alım-satımının, ekonomideki gelişmelere göre Fon'un kârlılığını korumak amacıyla yapılan rutin bir işlem olduğunu kaydetti.
Çeyrek altın 165 lirayla rekor kırdı
ABD'nin kredi notunun düşmesi sonrası piyasalardaki satış dalgası 'güvenli liman' olarak görülen altın fiyatlarına yeni rekorlar kırdırdı. Altının ons fiyatının 1.778 dolara kadar çıkmasıyla çeyrek altın 165 liraya yükseldi. Altının gramı da ilk kez 101 lirayı aştı. Uluslararası piyasalarda altının fırlaması içerideki altın fiyatlarını da tetikliyor. 22 ayar altının fiyatı tarihinde ilk kez 100 lirayı görürken, önceki gün 155 lirayı aşan çeyrek altın dün 165 liraya çıktı. Altının onsu gün sonunda 1.737 dolardan işme gördü.. Garanti Bankası Altın Piyasaları Sorumlusu Alper Kalyoncu, "Ons altın fiyatında hedef 1.840 dolar seviyeleri ve düşüşler alım fırsatı olarak değerlendirilebilir. Bu anlamda TL gram fiyatı da ons fiyatını takip edecektir. Sert yükselişlerde düzeltme görülebilir." diye konuştu.
Avrupa Merkez Bankası tahvil alıyor
İtalya ve İspanya'nın borçlanma maliyetlerini düşürmek isteyen Avrupa Merkez Bankası (ECB) ikincil piyasada bu ülkelere ait tahvilleri almaya devam etti. ECB Başkanı Jean-Claude Trichet, Europe 1 radyosuna yaptığı açıklamada "İkincil piyasadayız." dedi ve ECB'nin zor durumdaki Avrupa ülkelerinden doğrudan tahvil alması sorusuna "Bu bizim ne yapmamız gereken, ne de yapabileceğimiz bir şey." dedi. Trichet, ECB'nin ikincil piyasa ne süreyle kalacağı sorusuna "Elbette bunu size söylemeyeceğim. İkincil piyasadayız. Ayrıca size ne aldığımızı ve ne tutarda aldığımızı da söylemeyeceğim. Ancak alınan tutarlar açıklanıyor ve bu yönden tamamıyla saydamız." cevabını verdi. ECB önceki gün piyasadan İtalyan ve İspanyol devlet tahvili alarak iki ülkenin borçlanma maliyetlerini indirmişti.
FED, 2013 ortasına kadar politika değiştirmeyecek
ABD Merkez Bankası (FED), yüzde 0 ve yüzde 0,25 aralığındaki gösterge faiz oranını muhtemelen gelecek iki yıl daha bu seviyede bırakacağını bildirdi. FED Açık Piyasa Komitesi'nin (FOMC) faiz toplantısından sonra yaptığı açıklamaya göre, FOMC'nin haziran ayında toplandıktan bu yana elde ettiği verilerin ekonomideki büyümenin bu yıl şimdiye kadar "Komitenin beklediğinden epeyce yavaş'' olduğuna işaret edildi. Açıklamada, bu durum göz önüne alındığında yüzde 0 ve yüzde 0,25 aralığındaki gösterge faiz oranının muhtemelen en az 2013 yılı ortasına kadar bu seviyede korunmasının kararlaştırıldığı belirtildi. FED daha önceki açıklamalarında gösterge faiz oranının uzun bir süre mevcut seviyede kalacağını belirtiyordu.
Yüksek enerji fiyatları ve Japon-ya'da 11 Mart'ta meydana gelen deprem ve tsunamiden sonra tedarik zincirindeki aksama gibi geçici unsurların ekonomideki faaliyette son zamanlardaki bazı zayıflıklara izah getirdiği belirtilen açıklamada, ekonominin görünümünde aşağı yönlü risklerin arttığı, yılın ikinci yarısında ekonomideki toparlanmanın yavaş bir hızda seyretmesinin beklendiği kaydedildi. Son aylarda istihdam piyasalarındaki koşulların kötüleştiğine ve işsizlik oranının arttığına işaret edilen açıklamada, hanehalkı harcamalarının yatay seyir izlediği ve konut sektöründe durgunluğun devam ettiği, ancak işletmelerin teçhizat ve yazılım yatırımının genişlemeyi sürdürdüğü ifade edildi. Bu yıl başlarında emtia ve ithal mallardaki yüksek fiyatın yanı sıra tedarik zincirindeki aksaklık nedeniyle enflasyonun arttığı bildirilen açıklamada, son zamanlarda enerji ve bazı emtia fiyatları gerilediği için enflasyonun yatıştığı, uzun vadeli enflasyon beklentilerinin sabit kaldığı belirtildi. FED, gösterge faiz oranını Aralık 2008'den bu yana değiştirmedi.
Petrol, 100 doların altını gördü
ABD ham petrolünün varil fiyatı Eylül 2010'dan bu yana en düşük seviyesini gördü. ABD ham petrolünün varil fiyatı gün içindeki işlemler sırasında gördüğü 75,71 dolarla Eylül 2010'dan bu yana en düşük seviyesine indikten sonra toparlandı. ABD ham petrolünün varil fiyatı saat 18.30 itibarıyla 81,79 dolardan işlem görüyordu. ABD ham petrolünün varil fiyatı önceki gün 5,57 dolar (yüzde 6,4) gerileyerek 81,31 dolardan kapanmıştı. Mayıs ayında 115 dolara kadar çıkan ABD ham petrolünün varil fiyatının o zamandan bu yana kaybı ise yüzde 30'u buldu. Londra Brent tipi ham petrolün eylül ayı teslimi varil fiyatı da hızla gerileyerek 98 dolara kadar indi. Daha sonra toparlanan Brent tipi petrol, 104 dolardan işlem gördü. Petrol fiyatlarının düşüşünde Euro Bölgesi borç krizinin derinleşeceği ve dünyanın en büyük ekonomisi ABD'nin yakında resesyona gireceği endişeleri etkili oluyor. Bu arada Rusya para birimi ruble, piyasada işlemlerin başlamasından sonra iki saatten az bir sürede ABD Doları karşısında yüzde 3 değer kaybederek altı ayın en düşük seviyesine geriledi. OPEC, küresel petrol talebini günlük 88,14 milyon varil olacak şekilde düşürdüğünü açıkladı.
BORSALAR NEFES ALDI*
ABD Dow +2,06
Almanya -0,10
Brezilya +3,69
İngiltere +1,89
Fransa +1,63
İtalya +0,52
İspanya -0,36
Japonya -1,68
Arjantin +3,55
Türkiye +1,30
Not: Saat 18.30 itibarıyla..
ZAMAN
