Bu gelişmeye paralel olarak, ticarî hayata dar gelen Türk Ticaret Kanunu da değiştirilerek günün şartlarına uygun hale getirildi. 1 Temmuz'da yürürlüğe girecek düzenlemeyle ilgili tartışmalar sürerken, Zaman Gazetesi, Ortak Akıl Toplantısı'nda konuyu masaya yatırdı. Yeni kanunla ilgili eleştirilerini dile getiren iş dünyasının temsilcileri, özellikle her şirketin internet sitesi kurma mecburiyeti, şirket bilgilerinin bu siteden yayınlanması, bazı suçlara hapis cezası getirilmesi ve bütün işletmelere bağımsız denetim getirilmesi konusunda endişelerini dile getirdi. Sorulara tek tek cevap veren Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı, kendilerinin de bazı aksaklıkları tespit ettiklerini, taraflardan gelen talep ve eleştiriler doğrultusunda değişiklikleri yaparak, yasayı tatile girmeden Meclis'ten geçireceklerini söyledi. "Ticaret Kanunu, ticaret erbabının ticarî faaliyetini yürüteceği otobandır." diyen Bakan Yazıcı, işletmelere, 1 Temmuz'a kadar hazırlıklarını tamamlamaları çağrısında bulundu.
1 Temmuz'da yürürlüğe girmesi planlanan yeni Türk Ticaret Kanunu üzerindeki tartışmalar sürerken, ekonomi dünyasının temsilcileri yasayı Zaman Ortak Akıl Toplantısı'nda masaya yatırdı. Zaman Gazetesi Genel Yayın Müdürü Ekrem Dumanlı'nın ev sahipliğinde gerçekleştirilen programda işadamları, kanunu ticarî hayat için önemli bir adım olarak değerlendirirken, bazı maddeler konusunda endişelerini dile getirdi. Moderatörlüğünü Zaman Ekonomi Editörü Turhan Bozkurt'un yaptığı toplantıda Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı, gelen talepler doğrultusunda kanunda gerekli değişiklikleri yapacakları müjdesini verdi.
Ekrem Dumanlı (Zaman Gazetesi Genel Yayın Müdürü): Ortak akıl toplantıları Zaman Gazetesi tarafından geleneksel hale getirildi. Birçok sektör toplantılarımız oldu. Çok özel alanlarda yoğunluklu toplantılarımız oldu. Burada genel uyguladığımız metot, konunun enine boyuna ve derinlikli bir şekilde konuşulmasını sağlamak. Daha sonra bunu günlük yayına olabildiğince geniş, teferruatlı aktarmak. Herkesin istifadesine açık, ama özellikle ihtisas alanlarında çalışan ama konuya çok yakından ilgi duyan insanların elde edeceği bilgileri sağlamak. Kamuoyunda tartışma platformu oluşturmak. Bunu gazetede daha sonra bir ihtiyaç hâsıl olursa kitapçık haline getirip ilgili kişi, kurum ve kuruluşlarla paylaşmak gelenek haline geldi. Bundan önceki toplantılarımız gibi bu toplantının da çok verimli olacağına inanıyorum.
Turhan Bozkurt (Zaman Ekonomi Editörü): 1 Temmuz'da yürürlüğe girecek olan yeni Türk Ticaret Kanunu'yla ilgili kamuoyunda bazı itirazlar olsa da aslında ciddi ölçüde bir reform olduğunun altı çiziliyor. Yapılmış olan bir anketi sizinle paylaşmak istiyorum. Turkticaret.net sitesinin şirket yöneticileri, yönetim kurulu başkanları ve hukukçuların, denetçilerin olduğu bir anket grubuyla yapılan ankette birbirleriyle çelişen sonuçlar var. Dolayısıyla kafa karışıklığı var. 'Yeni TTK hakkında hangi düzeyde bilgi sahibisiniz?' sorusuna 104 kişi 'Orta' düzeyde, 64 kişi ise 'Çok' bilgi sahibi olduğunu söylüyor. O kadar tartışılmasına rağmen detaylı anlamda bilen kişi sayısı aslında az. Ciddi ölçüde bilgi eksikliği var. 'Kanun 1 Temmuz'da yürürlüğe girmeli m?' sorusuna yüzde 47'si 'evet' derken, yüzde 53'ü 'Hayır' cevabı vermiş. Tüm bu tabloya baktığımızda ortaya çıkan tablonun yüzde 69 oranında olumlu olduğu görülüyor. İş âleminde ortaya çıkan sonuçlar da bunlara çok yakın. Bugün burada bunları tartışacağız. Gümrük ve Ticaret Bakanı Sayın Hayati Yazıcı'nın da kanunla ilgili kamuoyuna yaptığı açıklamalar üzerine, haklı itirazlar üzerine gelen dönüşler için çalışmalar yapıldığını dile getirmişti. Bu toplantı bunların daha da somutlaştığı bir toplantı olacak.
Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı: Yeni Türk Ticaret Kanunu ile ilgili bu toplantıyı düzenlediği için Zaman Gazetesi'ne teşekkür ediyorum. Ülkemizde bütün ekonomik aktörlerin temsil edildiği faydalı bir toplantı. Burada konuşulan bütün hususlar Plan ve Bütçe Komisyonu'nda yeniden güncellenecektir diye düşünüyorum. Ancak, bu yasa Parlamento'nun, Türkiye'nin bir başarısıdır. Bu kanun üç günde Meclis'te grubu bulunan siyasî partilerinin ittifakıyla çıktı. Burada 1535 maddelik Türk Ticaret Kanunu, Borçlar Kanunu, Ceza Muhakemeleri Usul Kanunu halinde. Sadece Borçlar Kanunu için bile 3 yıl bile gerekebilirdi. Teknik yönü olan bu kanun üzerinde değişiklik teklifi olmadan kabul edilmesi bile büyük bir başarıdır. Çatı örgütlerin temsilcileri ve hükümet bir araya gelerek konuştu. 'Tasarıyı 1,5 yılda çıkaralım, şayet düzenlenmesi gerekiyorsa bunlar ele alınsın.' dedik. Yasama organları abesle iştigal etmez. Durup dururken, ihtiyaç yokken kanun yapmaz. Düzenlemeleri ihtiyaçlar belirler. Hedefimiz insanımızın hayatını kolaylaştırmak. Rekabet gücünü geliştirmek, şeffaflığı artırmak. Ama bunlarla ilgili elbette yapılar oluşturulacak!
Artık Türkiye'de mesafeler kısalmış. Keskin bir rekabet var. İnsanlar habire üretiyor. Ürettiğinizi pazarlayacaksınız. Bunun için de dış pazar gerekiyor. Onlarla aynı arenada üretim yapacak tacirlerle aynı enstrümanları kullanmak zorundalar. Şirketlerinizi onlarla mücadele edecek yapıya kavuşturmalısınız. Biz bu kanunla alakalı olarak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda, TOBB ve TÜRMOB ile birlikte 13 bölgede bilgilendirme çalışması planladık. 10 tanesini gerçekleştirdik. Bunun ötesinde meslek odalarımız, STK'larımız, şirketlerin ve grupların yazılı olarak eleştirilerini bize iletti. Biz bunları değerlendirip 8 başlık altında toparladık. Bunları şöyle sıralayabiliriz:
Birincisi, tacirler tarafından kullanılan her türlü kâğıt ve belgede kullanılması zorunlu olan bilgilerin fazla olduğu. 39. ve 51. maddelerle ilgili. İkincisi, tutulması zorunlu olan ticarî defterlerin, açılış onaylarının hangi sürede yaptırılacağının kanunda belirlenmiyor olması. Bu defterlerin tümünün kapanış onayına tabi tutularak defter sayısının artırıldığı. Üçüncüsü, muhasebe defterlerinin tutulmasının ve finansal tabloların belli standartlara göre tutulmasının KOBİ'lere getireceği sıkıntılar. Dördüncüsü, şirket ortaklarının şirkete borçlanmasının yasaklanması. Ve bununla ilişkili yaptırım eleştirisi var. Beşincisi, birden fazla yönetim kurulu üyesi olan şirketlerde yönetim kurulunun en az dörtte birinin yüksekokul mezunu olması şartının getirilmesi. Altıncısı, şirket ölçeklerine bakılmaksızın bağımsız denetim getirilmesi. Bağımsız denetçinin olumsuz rapor vermesi durumunda 4 işgünü içinde yönetim kurulunun istifa şartının getirilmesi. Yedincisi, yeni TTK'da cezaların ağır olduğu. 'Ekonomik suça ekonomik ceza' ilkesine aykırı düştüğü. Sekizincisi, şirket ölçeklerine bakılmaksızın internet sitesi oluşturulması yükümlülüğü getirildiği ve bu sitede özellikle ticarî sır niteliği taşıyan bilgiler ile finansal tabloların yayınlanması yükümlülüğü.
Bu eleştiriler çok doğal. 11 yıldır üzerinde çalışılıyor. Ekonomik aktörlerinin tamamı dinleniyor.
Cezalar kısmına gireyim. Kamuoyunda, sanki mevcut kanunda hiç ceza öngörülmemiş, yeni kanunla ilk defa yaptırım getiriliyor algısı var. 6762 No'lu kanunda 4 bin ila 73 bin lira para cezası var. Bugünkü kanunun 66 maddesinde ticarî defter tutulmaması durumunda 3 milyon liradan 30 milyona kadar ceza var. Biz 5252 No'lu uyum kanunuyla bunu yeniden düzenlemişiz. Nitekim sıfırları attık. 450 liradan 100 bin liraya kadar adli para cezası getirmişiz. Bir örnek daha; ticarî defterlerin saklanmaması konusunu 64. maddede düzenlemişiz. 200 günden az olmamak kaydıyla 4 bin ile 73 bin lira arası adlî para cezası. Öncelikle, ceza mutlaka caydırıcı olmalı. Kayıt dışılığın önlenmesi önemlidir. Caydırıcı ama öldürücü olmamalı. Yeni TTK'da ön ödeme kapsamında toplam 14 suç kapsamı var. Biz yapılan çalışmalar sonucunda bunların 19-20'ye çıkarılacağını öngörüyoruz. 4-5 tanesi idarî para cezası. Ekonomi Koordinasyon Kurulu'na bu şekilde sunduk.
Biz duble yollar yapıyoruz. Bu Ticaret Kanunu da ticaret erbabının ticarî faaliyetini yürüteceği otobandır. Biz ticaret aktörlerine 1.535 madde ile mükemmel bir otoban oluşturduk. Buna herkesin kendini hazırlaması gerekir. Malî müşavirlerini uyarsın. Adapte olamayacak müşavir varsa uyarsınlar. Bir defa herkes bilmeli ki bu kanun 1 Temmuz 2012'de yürürlüğe girecek. Biz kumaşı mükemmel, rengi, modeli düzgün bir elbise hazırladık. Şimdi provasını yapıyoruz. Değişim zor. Yazarkasa çıktığında da çok kişi itiraz etmişti. Şimdi kullanılıyor. KDV'de de aynı şekilde..
