YER DEĞİŞTİRME İLE İLGİLİ YAPILANLAR ve ‘ÖNERİLERİM’

Değerli okurlarım; bilindiği üzere Ticaret Bakanlığı Yer Değiştirme Yönetmeliği taşrada hizmetin sürdürülmesi için personelim rotasyon faaliyetlerinde kullanılmak üzere hazırlanmaktadır.

Bu konuyla ilgili olarak bugüne kadar yapılanları bir gazeteci olarak önerilerimi aşağıdaki yazımda yetkililerin dikkatine sunuyorum:

Temel dayanakları 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu 72 md: 1983/6525 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına 19.04.1983 tarihinde yayınlanan Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanma Yönetmeliği’nin 28 Md. 2.fıkrasına göre bakanlıklarca hazırlanan Resmi Gazete'de yayınlanıp yürürlüğe giren yönetmeliklerle sağlanmaktadır.

Anılan yönetmelikte 4 md. Temel İlkeler b) Atamalar ekonomik, sosyal, kültürel, ulaşım şartlarında benzerlik ve yakınlık gösteren iller gruplanır, yer değiştirme bu bölgeler arası yapılır. c) Bu bölgeler arası memurlar adil ve dengeli dağılımı esas alınır. Hizmet bölgeleri en az 3 en fazla 6 olabilir. 5 madde Temel alınmaktadır.

Şimdi gelelim Bakanlar Kurulu Kararı’ndan sonra Gümrük Teşkilatı kaç yönetmelikle yer değiştirmeye tabi tutulmuş?

Maliye ve Gümrük Bakanlığı Personeli yer Değiştirme Yönetmeliği 09 Mart 1991/20809 sayılı Resmi Gazetede 22.05.1992 yılında/21235 sayılı Resmi Gazetede yayınlanmış ikisinde de 5 hizmet bölgesi var.

Gümrük Müsteşarlığı Yer Değiştirme Yönetmeliği 30.06.1995/22329 sayılı Resmi Gazetede 12.10.1999/23844 Resmi Gazetede yayınlanmış ikisinde de 5 hizmet bölgesi var. 25.12.1997/23211 Resmi Gazetede 95 yılındaki yönetmelikle değişiklik yapılmış.

22.05.2004/25469 Resmi Gazetede 03.05.2008/26865 Resmi Gazetede yayınlanan yönetmeliklerde birincisinde 5 ikincisinde 6 hizmet bölgesi var. 18.11.2008/27058 Resmi Gazetede13.04.2009/27199 sayılı Resmi Gazetede yönetmelikler değişmiş.

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Yer Değiştirme Yönetmeliği 07.07.2012/28396 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan yönetmelikle 5 Hizmet Bölgesi var. 09.05.2013/28642 sayılı Resmi Gazete'de; 26.03.2015/29307 sayılı Resmi Gazete'de;04.06.2016/29732 sayılı Resmi Gazete'de yönetmelik değişiklikleri yapılmış.

Ticaret Bakanlığı Yer Değiştirme Yönetmeliği 11.05.2021/31481 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanmış 3 hizmet bölgesi belirlenmiştir. 17.08.2021/31571 sayılı Resmi Gazete'de: 5.04.2022/31810 sayılı Resmi Gazete'de:14.03.2023/32132 sayılı Resmi Gazete'de: 14.04.2023/32163 sayılı Resmi Gazete'de toplam dört defa değişiklik yapılmıştır.

Maliye, Gümrük, Gümrük Müsteşarlığı, Gümrük Ticaret, Ticaret Bakanlıkları altında toplamda 1983 yılından Bakanlar Kurulu Kararı çıktıktan sonra 8 defa değişiklik yapılarak Gümrük personelini taşrada yer değiştirme usulleri yönetmeliklerle belirlenmeye çalışılmıştır.

Görüldüğü üzere ortalama her 5 yılda bir yönetmelik çıkmıştır.

1983 yılından günümüze kadar 10 defa yönetmeliklerde değişiklik yapılmıştır. Toplamda 18 yönetmelik işlemi ile sistemler kullanılmaya çalışılmış, günler kurtarılmıştır.

2021 yılında hizmet bölgeleri 3'e düşürülmüş 1991’den 2021 sadece 03.05.2008 deki yönetmelikte 6 hizmet bölgesi var diğerlerinde 5 hizmet bölgesi 11.05.2021/31481 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan yönetmelik metninde 25 değişiklik yapılmıştır.

1.Hizmet Bölgesinde 87 idare; 2 Hizmet Bölgesinde 21 idare; 3 Hizmet Bölgesinde 21 idare toplamda 129 idare yer değiştirme suretiyle rotasyona tabidir.

Sınır idarelerinde Gümrük Muayene işlemlerini yolcu salonlarında Gümrük Muhafaza Memurları yapmakta ayrıca güvenlik ve adli takip işlemlerini de aynı sınıf memurlar değerlendirmektedir.

6 Bölge Müdürlüğünde kara sınır kapısı mevcuttur. Sadece Trakya Bölge Müdürlüğü Marmara Bölgesi’nde Bulgaristan ve Yunanistan'a sınır işlemleri yapılmakta, diğerleri Yayladağı’ndan başlayıp Hopa'ya kadar inci gibi dizilmektedir.

Suriye, Irak, İran, Ermenistan; Gürcistan'a sınır olmaktadırlar. Kara kapıları Trakya'da olan Edirne ve Kırklareli’nde; Hatay, Gaziantep, Şanlıurfa, Van, Artvin, Iğdır illerinde olanlar işlemlerin zorluğu ve yoğunluğu nedeni ile 2. Hizmet Bölgesi olarak değerlendirilmiş. 4 ila 7 yıl arası görev süreleri belirlenmiştir. 3.Hizmet bölgesi olarak Şırnak, Ardahan, Kars, Mardin, Van, Iğdır, Ağrı, Hakkâri illeri belirlenmiş Derecik, Üzümlü, Gülyazı Gümrükleri 2 yıl diğerleri 3 yıl olarak hizmet süreleri belirlenmiştir.

2 ve 3 hizmet bölgelerinde toplamda 42 idaremiz bulunmaktadır. İkinci ve üçüncü hizmet bölgelerinde takriben dört bin personel çalışmaktadır. Bunun büyük bölümü nöbet usulü 7;24 çalışıldığı için yüzde 75 Gümrük Muhafaza personelidir. Bu dört bin kişi en fazla 3 yıl içinde tamamen yer değiştirmek zorundadır. Buda toplam 35-40 yıllık görev süresi içinde bulunan Gümrük Muhafaza Personelinin en az iki sefer bu bölgelere görevli olarak rotasyonu söz konusudur.

1 bölgeden 2 ve 3 bölgeye, 2 bölgeden birinci ve üçüncü bölgeye tayinler yine mahkeme kararları ile yapılamamakta mazeret nedeni ile rotasyon tıkanmaktadır.

Bakanlık bu konuyu halen görmemektedir. Problemi aşabilmek için, son yıllarda binlerce personel alımı gerçekleşmiş. Sözleşmeli personel çalıştırmaya başlanmış. 2021, 2022 yılında tekrar alım yapılmıştır.

Memuriyet hizmeti gümrük idarelerinde sözleşmeli personel eliyle yürütülmeye çalışılmaktadır. 2.ve 3 hizmet bölgelerinde çalışan sözleşmeli personel için 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu uygulamaları gümrük teşkilatında ilk defa kullanılmıştır.

2023 yılı itibariyle eski giriş yapmış personel görev zorlukları ve şartları bir nebze kadro verilerek düzeltilmiştir. Ayrıca o bölgede Ticaret Odası kapı işletmelerinde elde edilen gelirden çalışan personele ekstra mesai ödemesi sağlanmalı çalışma esnasında yiyecek, giyecek, yakacak, yol ve barınma harcamalarına Ticaret oda işletmesinden ödeme yapılmalıdır.

Orada zor şartlarda görev yapan personel motivesi ve çalışma ortamı her şey dahil kamu sistemi ile çalışılmalıdır. O bölgeden diğer atanma bölgelerine tayin olan personel büyük şehirlere taşınma kira ve diğer masraflar da en az 80 ila 100 bin lira arası masrafları bulmaktadır.

Üç yıl içinde gidiş 100 bin dönüş 100 bin toplam 200 bin TL civarı bir harcama taşınma ve barınma için memur tarafından harcanmaktadır. Şu anda bütün memurlar büyük şehirler tayinden kaçmaktadırlar. Sadece yerleşik olanlar büyükşehirlerde tayinde sıkıntı yaşamamaktadırlar.

Ayrıca büyükşehirlere Genel Müdürlüklerden uzman kadro olmadığı halde taşrada 3600 kadrodan maaş alıp 1500 göstergeli müdürlüklere vekaleten görev yaptırılmaya çalışan personel tayinlerde sebepsiz olarak yer işgal etmektedir. Taşrada müdürlükler kadrosu 3600 göstergelere çıkarılmalıdır.

Eğer çıkarılamıyor ise 3600 göstergeli taşra kadrolarını mazeret ya da diğer sebeplerle maaş alıp taşrada çalıştırılanlara 1500 göstergeye indirilip maaşları 1500 göstergeden verilmelidir.

Bu sistemde 3.ve 2. Hizmet Bölgesi 3-6 yıl arasında bir boşalma ihtimali belirmektedir. 2008 yılı öncesi eski girişli personelin görev yaptığı yıllardaki farklı yerler hepsi birinci bölge yapılmış zorluk derecesi yüksek olan yerlerdeki çalışmaları yok sayılarak silinmiştir. Eski memurların görev yaptığı farklı yerler yok sayılmıştır.

Kısacası bölge müdürlükleri çalışanları Avrupa Birliği’ndeki gibi uzman kadroları oluşturulup uzmanlaştırılmalıdır. Bölge Müdürlüklerinde uzman kadrosu bulunmamaktadır. Bölge Müdürlüklerinde görev yapan muayene memuru, memur ve şartları tutan muhafaza memurlarına uzmanlık yetkisi verilmelidir. Bölge Müdürlük çalışması nitelikli hale getirilmelidir.

Muayene memuru ve daha üst görev yapanlara; belli bir süre sonunda sadece Bölge Müdürü üzeri, uzman, müfettiş, Daire Başkanı ve üzerine verilen imza yetkisi verilmelidir. Teşkilatın kahrını taşra çekmektedir. Emekliliklerinde taşra personeli büyükşehirlerde şu aşamada maaşları yaşama şansı çok zor vermektedir.

Maaş ve mesailere vergi alındığından emekli maaşlarında toplam üzerinden görünmelidir. Taşrada şu anda deprem bahane edilip antrepolarda gümrük müşavir yardımcısı çalıştırma zorunluluğu kaldırılmış, stajyer çalıştırılmasına izin verilmiştir. Teşkilatın kendi kendine işleyen sistemi bozmaktan başka bir işe yaramayan bu uygulama terk edilmelidir. Daha önce bu yöntem denenmiş, başarısızlıkları tescil edilmiştir, bu yöntem terk edilmiştir.

"Akıllı insanlar tecrübelerden yararlanır, inatçı insanlar her şeyi kendileri denemek ister" atasözü Gümrük Teşkilatı’nın antrepo stajyer ısrarına; hata, yanlışlık, hırsızlık, kaçakçılık örnekleri geçmişte dolu olduğu halde aynı yönteme yeniden izin vermek neden? Bu konuda inatçılık yapılmamalıdır.

Bu teşkilatın personeline, çalışanına anlamayan için bir İngilizce atasözü şöyle der: 

"Experience is the best teacher"

Deprem oldu diye ehliyetleri iptal edip önüne gelene araba kullandırmaya benzeyen bir yöntem nasıl olur dersek, bu yöntem de işte ona benzemektedir.

-YAZARDAN SON DAKİKA FLAŞ NOT-

Doğu Anadolu Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğü bağlantısı ESENDERE Gümrük Müdürlüğü’nde bazı iş takipçilerinin gümrük memurlarına saldırısını esefle kınıyorum.

Buradan gümrük çalışanlarına geçmiş olsun diyor ve Bakanlığın devletin ağırlığını biran evvel hissettirmesini bekliyorum.