DEVLET DÜŞMANI: KAVRAMIN EVRİMİ VE TOPLUMSAL ETKİLERİ

Giriş

Devlet düşmanı kavramı, tarih boyunca pek çok yönetim tarafından farklı amaçlarla kullanılmıştır. Genel olarak, devletin veya yönetimin otoritesini, politikalarını veya varlığını tehdit eden kişileri veya grupları tanımlamak için kullanılır. Ancak bu tanım zamanla ve coğrafyaya göre büyük değişiklikler göstermiştir. Bu makalede, devlet düşmanı kavramının tarihsel evrimine ve bu tanımın toplum üzerindeki etkilerine değineceğiz.

Tarihçe

Devlet düşmanı kavramı, Antik Roma'dan itibaren kaydedilen tarih boyunca önemli bir yer tutmuştur. Roma'da, "hostis publicus" terimi, devlete karşı işlenen suçlar için kullanılmıştır. Ancak, modern anlamda devlet düşmanı kavramı, özellikle Fransız Devrimi sırasında ve sonrasında, devletin ve toplumun "düşmanlarını" tanımlamak için kullanılmaya başlanmıştır.

1. Yüzyılın başlarında, Sovyetler Birliği ve Nazi Almanya’sı gibi totaliter rejimler, devlet düşmanı kavramını, siyasi muhalifleri, etnik grupları veya diğer azınlıkları hedef almak ve tasfiye etmek için bir araç olarak yoğun bir şekilde kullandılar. Bu dönemde devlet düşmanı, sadece muhalifler için değil, ideolojik veya etnik "temizlik" amacıyla hedef gösterilen herkes için kullanılan bir etiket haline geldi.

Modern Çağda Devlet Düşmanı

2. Yüzyılda, devlet düşmanı kavramı, terörizmle mücadelenin ve ulusal güvenliğin öncelikli hale gelmesiyle yeni bir boyut kazandı. Terörle mücadele adı altında birçok ülke, geniş yetkiler veren ve bazen temel insan haklarını ihlal eden yasaları kabul etti. Bu süreçte, devlet düşmanı tanımı genişletilerek, sadece şiddet eylemlerine bulaşanlar değil, aynı zamanda radikal görüşleri savunan veya hükümet politikalarını eleştiren bireyler de dahil edildi.

Toplumsal Etkiler

Devlet düşmanı kavramının genişletilmesi, bir dizi toplumsal ve siyasi sorunu da beraberinde getirdi. Bu durum, ifade özgürlüğü, toplanma özgürlüğü ve adil yargılanma hakkı gibi temel insan haklarına yönelik ciddi tehditler oluşturdu. Ayrıca, hükümetlerin ve devletlerin, eleştirel sesleri susturmak ve muhalefeti bastırmak için devlet düşmanı kavramını kötüye kullanmaları, demokrasinin temellerini zayıflattı.

SONUÇ

Devlet düşmanı kavramı, tarih boyunca hem devletin korunması hem de baskıcı uygulamalar için bir araç olarak kullanılmıştır. Modern çağda, ulusal güvenlik ve terörle mücadele adı altında, bu kavramın kapsamının genişletilmesi, temel hak ve özgürlükler üzerinde ciddi baskılara yol açmıştır. Bu nedenle, devlet düşmanı tanımının kullanımının, özgürlüklerin korunması ve demokrasinin güçlendirilmesi bağlamında dikkatli bir şekilde gözden geçirilmesi gerekmektedir. Devletlerin, gerçek tehditlerle mücadele ederken, bireysel özgürlükler ve hukukun üstünlüğü ilkesini de gözetmesi büyük önem taşımaktadır.

DEVLET DÜŞMANI KAVRAMININ İŞLEVSELLİĞİ VE TEHLİKELERİ

İşlevsellik Açısından Devlet Düşmanı

Devlet düşmanı kavramının, hükümetlerin ve devletlerin güvenlik politikalarını şekillendirmede önemli bir işlevi bulunmaktadır. Terörizm, isyan veya yıkıcı faaliyetler gibi gerçek tehditlerin belirlenmesi ve bunlara karşı önlem alınabilmesi için bu tanımın kullanılması kaçınılmazdır. Ancak, bu kavramın işlevselliği, uygulanış biçimi ve sınırlarına bağlı olarak değişiklik gösterir. Devletin ve toplumun güvenliğini koruma adına atılan adımlar, aynı zamanda bireylerin özgürlüklerini ve haklarını da korumalıdır.

Tehlikeler ve Kötüye Kullanım

Devlet düşmanı kavramının en büyük tehlikeleri, kötüye kullanım ve haksız suçlamalara açık olmasıdır. Devlet mekanizması tarafından bu etiketi, muhalif görüşleri bastırmak veya insan hakları savunucularını susturmak için kullanmak, demokratik değerleri zayıflatır. Kötüye kullanımın bir başka boyutu da hükümetlerin veya devletlerin, kişisel veya siyasi çıkarlar uğruna, gerçek olmayan tehditler yaratarak, toplumu manipüle etmesidir. Bu durum, toplumda korku ve paranoya ikliminin oluşmasına, bireylerin özgürce fikir ve düşüncelerini ifade etme haklarının sınırlandırılmasına yol açabilir.

Toplumsal Uyanış ve Harekete Geçirme

Devlet düşmanı kavramının kötüye kullanılmasına karşı toplumsal uyanış ve tepki, demokratik değerlerin korunması ve sivil özgürlüklerin savunulması için hayati öneme sahiptir. Sivil toplum kuruluşları, insan hakları savunucuları ve bireyler, haksız yere devlet düşmanı ilan edilen kişilerin ve grupların yanında durarak, adaletsizliklere karşı mücadele edebilir. Bu süreçte, medyanın rolü de önemlidir. Şeffaf ve objektif haber yapma sorumluluğu ile medya, devletin ve hükümetlerin faaliyetlerini denetleyerek, kötüye kullanımların ortaya çıkarılmasında kritik bir role sahiptir.

Sonuç

Devlet düşmanı kavramı, tarih boyunca ve günümüzde de devlet otoritesini koruma amacı ve toplumsal güvenliği sağlama çabalarının bir parçası olmuştur. Ancak, bu kavramın uygulanışı, demokratik prensiplerin ve insan haklarının korunmasıyla dengelenmelidir. Kavramın kötüye kullanılmasının önüne geçmek, hukukun üstünlüğü, şeffaflık ve toplumsal katılım ile mümkündür. Devletlerin ve toplumların, güvenlik ile özgürlük arasındaki hassas dengeyi koruması, demokrasinin geleceği için büyük önem taşımaktadır.

DIŞ TİCARETTEN GÜMRÜĞE: EKONOMİDE DEVLET DÜŞMANLIĞI VE ETKİLERİ

Giriş

Ekonomik politikaların ve düzenlemelerin önemli bir parçası olan dış ticaret ve gümrük işlemleri, uluslararası ilişkilerde ve ekonomide kritik roller oynar. Bu bağlamda, "devlet düşmanlığı" kavramı, genellikle siyasi veya askeri düzlemde tartışılsa da ekonomik alanlarda da kendine yer bulmaktadır. Ekonomik yaptırımlar, ticari engeller, gümrükte aşırı bürokrasi ve vergiler, devletler arası ilişkilerde "düşmanlık" kapsamında değerlendirilebilecek uygulamalardır. Bu makalede, devlet düşmanlığının dış ticaret, gümrük ve ekonomik ilişkiler üzerindeki etkilerini, teferruatlı ve karşılaştırmalı bir yaklaşımla incelenecektir.

Devlet Düşmanlığı ve Ekonomik Yaptırımların Rolü

Ekonomik yaptırımlar, genellikle politik amacı olan ve bir devletin başka bir devlete karşı ekonomik kısıtlamalar getirerek baskı yapmayı amaçlayan önemli bir araçtır. Örneğin, ABD'nin İran'a uyguladığı yaptırımlar, nükleer programı sebebiyle İran ekonomisine ciddi darbeler vurmuş, ticaret hacmini düşürmüş ve uluslararası finans sistemlerinden izolasyonunu derinleştirmiştir. Bu tür yaptırımlar, hedeflenen ülkenin dış ticaret faaliyetlerini olumsuz etkileyerek ekonomisini zayıflatmayı hedefler.

Gümrük Engelleri ve Devlet Düşmanlığı

Gümrük engelleri, ticari mal akışını kontrol altında tutmak ve korumacı politikaları uygulamak için devletler tarafından sıkça kullanılan bir başka yöntemdir. Örneğin, bir ülke gümrük vergilerini aniden ve yüksek oranda artırarak başka bir ülkenin ürünlerine karşı engel oluşturabilir. ABD ve Çin arasındaki ticaret savaşları, bu tür bir devlet düşmanlığının önemli bir örneğidir. Her iki ülke de birbirlerinin ürünlerine ek gümrük tarifeleri getirerek, karşılıklı ticareti olumsuz yönde etkilemişlerdir.

Ekonomik İlişkiler ve Devlet Düşmanlığının Sonuçları

Devlet düşmanlığının dış ticaret üzerindeki bu etkileri, sadece iki ülke arasındaki ilişkileri değil, aynı zamanda küresel ekonomiyi de etkileyebilir. Örneğin, gümrük vergileri ve yaptırımlar sebebiyle dünya ticaretindeki akışın yavaşlaması, küresel ekonomik büyümeyi olumsuz etkileyebilir. Aynı zamanda, bu durum ülkeler arasındaki politik ilişkilerin daha da gerilmesine neden olabilir, bu da uluslararası iş birliğinin ve barışın korunmasını zorlaştırır.

Dış ticaret, gümrük ve ekonomi üzerindeki devlet düşmanlığının etkileri, modern dünya düzeninde önemli bir yer tutmaktadır. Ekonomik yaptırımlar ve gümrük engelleri gibi uygulamalar, hedeflenen ülkelerin ekonomilerini baskı altına alırken, aynı zamanda küresel ticaret dinamiklerini de etkileyebilir. Bu nedenle, uluslararası ilişkilerde ve ekonomik politikalarda, devlet düşmanlığının yarattığı engelleri aşmak için diyalog ve iş birliğine dayalı yaklaşımları benimsemek, sürdürülebilir ekonomik büyüme ve barış için elzemdir. Devletler arasındaki ekonomik "düşmanlıkların" azaltılması, küresel refahın ve istikrarın korunmasında kritik bir rol oynamaktadır.

TÜRKİYE’DE GÜMRÜK İDARELERİNDE KARŞILAŞILAN ZORLUKLAR: DEVLET DÜŞMANLIĞI ALGISI VE GERÇEKLER

Giriş

Her ülkenin gümrük yönetimi, ulusal ekonomisini koruma ve yabancı ticaret politikalarını uygulama noktasında merkezi bir role sahiptir. Türkiye, stratejik konumu ve gelişmekte olan ekonomisiyle, uluslararası ticarette önemli bir aktördür. Ancak, Türkiye'de gümrük idareleri, yerli ve yabancı işletmeler tarafından çeşitli zorluklarla karşılaşılan, zaman zaman "devlet düşmanlığı" olarak algılanabilecek uygulamalar nedeniyle eleştirilmektedir. Bu makale, Türkiye'deki gümrük idarelerinde yaşanan zorlukları, gümrük mevzuatı, bürokrasi ve uygulama pratiği çerçevesinde detaylı ve örnekli bir şekilde incelemeyi amaçlamaktadır.

Gümrük Mevzuatı ve Bürokrasi: Nitelikli Zorluklar

Türkiye'nin gümrük mevzuatı, AB müktesebatı ile uyumlu hale getirilmeye çalışılsa da yer yer karmaşık ve aşırı derecede detaylıdır. Bu durum, işletmelerin mevzuata tam uyum sağlamalarını zorlaştırırken, gümrük işlemlerinin zaman alıcı ve maliyetli hale gelmesine neden olur. Örneğin, ithalat ve ihracat işlemlerinde gereken belge sayısının fazlalığı, işlem süreçlerinin uzamasına ve işletmeler için ek maliyetlerin ortaya çıkmasına sebep olmakta.

Gümrük Vergileri ve Ek Maliyetler

Türkiye, özellikle bazı sektörlerde yüksek gümrük vergileri uygulayarak, yerli üretimi korumayı amaçlar. Ancak, bu tarz bir korumacı politika, ithal ürünlerin pazar fiyatını artırır ve tüketici için ek maliyetler yaratır. Ayrıca, gümrük idarelerinde yaşanan keyfi uygulamalar ve beklenmedik gecikmeler, ithalat ve ihracat yapan şirketler için ciddi bir belirsizlik ve risk unsuru oluşturur. Örneklemek gerekirse; gözetim kıymetli eşyanın ithalinde gözetim belgesinin ibrazı mecburi olmakla birlikte, gözetim belgesi alınmadan getirilen bir eşyanın ithali için, kıymetinin gözetim kıymetine yükseltilip yurt dışı gidere ilavesiyle ithaline 2019/1 sayılı genelge izin verirken, sonradan yapılan kıymet artışını Gümrük Muhafaza Müdürlüğü 5607 sayılı KMK’na muhalefet sayıp fezleke tanzim etmekte, savcılık makamı da kes-yapıştır yöntemiyle iddianame hazırlamakta ve dava açmaktadır. Dava açma gerekçeleri de kıymetin düşük beyan edilip sonradan yükseltilmesini yanıltıcı ve aldatıcı harekete bağlanmakta ya da GTİP farklılığına dayandırılmaktadır. Bu konu makalemizin konusu olmadığı için detayına girilmeyecektir. GTİP değişikliğinden dolayı hangi hallerde 5607’e muhalefet yapılmış olacağı konusu açıklığa kavuşturulduğunda, gerçek sanayicinin/ithalatçının mağduriyeti de giderilmiş olacaktır.

Demek oluyor ki, devletin hak ve menfaatleri korunmak istenirken pek çok gerçek ve tüzel kişinin mağdur olması, bu tür nitelikli zorlamalar nedeniyle devlete olan bakış açısını da değişebilmektedir. Kraldan daha fazla kralcı olmanın bedeli, devlete olan güveni sarsmaktadır.

Karşılaştırmalı Perspektif: AB ve Türkiye

AB ülkelerinde gümrük işlemleri, dijitalleşme ve otomasyon sistemleri sayesinde daha hızlı ve şeffaf bir şekilde yürütülmektedir. AB’nin Ortak Gümrük Tarifesi, üye ülkeler arasında homojen bir uygulama standartı sağlar. Türkiye, Gümrük Birliği anlaşması çerçevesinde AB ile entegrasyona gitse de hala uygulama ve işlem hızı açısından belirgin farklar bulunmaktadır. Örneğin, Türkiye'de fiziki incelemelerin oranı, AB ortalamasına kıyasla daha yüksektir. Bu durum, işlem sürelerinin uzamasına ve maliyetlerin artmasına yol açar.

Eleştiri ve Yanılgılar: Devlet Düşmanlığı Algısı

Türkiye'de gümrük idarelerindeki zorluklar bazen, özellikle yabancı işletmeler tarafından, “devlet düşmanlığı” olarak algılanabilmektedir. Ancak, bu tür zorluklar yukarıda açıklandığı üzere çoğunlukla, mevzuatın karmaşıklığı, bürokratik işlemler, kraldan daha fazla kralcı olmak ve yetersiz altyapı gibi nedenlerden kaynaklanmaktadır. Devletin, gerçek ve tüzel kişiyi ürkütme niyetinden ziyade, kendi ekonomik çıkarlarını koruma ve düzenleme çabası içinde olduğu söylenebilir. Bu nedenle, karşılaşılan sorunların üstesinden gelmek için devlet ve özel sektör arasında daha fazla iş birliği ve diyaloğun teşvik edilmesi gerekmektedir.

SONUÇ

Türkiye'deki gümrük idarelerinde yaşanan zorluklar hem yerli hem de yabancı işletmeler için ciddi engeller oluşturabilmektedir. Ancak, bu durumlar, genelde mevzuatın karmaşıklığı, bürokratik yavaşlık, yanlış yorumlama ve altyapı eksikliklerinden kaynaklanmaktadır. Bu problemleri "devlet düşmanlığı" olarak nitelendirmek, yanıltıcı olabilir ve gerçek sorunların çözümüne katkıda bulunmaz. Türkiye ekonomisinin global ticaretteki konumunu güçlendirmek ve iş dünyası için daha elverişli bir çevre yaratmak adına, mevzuatın sadeleştirilmesi, gümrük işlemlerinin dijitalleştirilmesi ve idari işlemlerin hızlandırılması önem taşımaktadır. Devlet ve özel sektör arasındaki etkili iş birliği ve diyalog, bu yönde atılacak adımların temelini oluşturacaktır.